SERVET YILDIRIM – Merkez Bankası’nın yıl sonları açıkladığı Para ve Kur Siyaseti metni, 12 ay uygulanacak siyasetleri gösterir. 2024 metninde geçen yıla nazaran dikkate bedel kimi değişiklikler var. Gördüğüm kadarıyla mayıstan bu yana başlatılan olağanlaşma bu yıl da sürecek. Banka bir manada 2001 krizinin çabucak sonrasında oluşturulan fabrika ayarlarına dönmeye çalışıyor.
Bu yıl da fiyat istikrarının sağlanmasına vurgu yapılmış. Finansal istikrar ise fiyat istikrarını destekleyici bir öge. Fakat evvelki yıl ortaya atılan ve geçen yılki rapora da damgasını vuran “liralaşma stratejisi” metinde yok. Bu türlü bir değişiklik sürpriz olmadı. Birkaç ay evvelki 2024-26 Orta Vadeli Programı’nda da bir evvelki model fiilen ortadan kaldırılmıştı. Evvelki model Türkiye iktisadını borç-faiz-kur sarmalından kurtarma teziyle başlamıştı lakin çalışmadı, istenilen sonuçları üretmedi. Tıpkı biçimde modelin bir modülü olan liralaşma stratejisi de liradan kaçışı önlemek bir yana dolarizasyonu güçlendirdi.
Bu yılki programda da enflasyon amacı yüzde 5 olarak korundu. Lakin bu maksadın orta vadede iktisadi ünitelere rehberlik edeceği, kısa vadede ise enflasyon kestirimlerinin dikkate alınması gerektiği belirtildi. Mevcut şartlarda yüzde 5 üzere bir orta vadeli gayenin manasının kalmadığı ve bu nedenle dillendirilmemesi gerektiğini düşünenler olabilir lakin bu türlü bir maksadın korunması ve metinlerde yer almasının kıymetli ve gerekli olduğunu düşünüyorum.
Sıkı duruş devam edecek
Bu yılki en kıymetli farklılık 2023’ün ikinci yarısında başlatılan mali sıkılaştırmanın orta vadede yüzde 5 amacına ulaştıracak biçimde korunacağı vurgulanması. Merkez Bankası likidite gelişmeleri yakından takip edilerek nakdî sıkılığın miktarsal sıkılaştırma kararları ile de desteklenebileceğini söylüyor. Geçen yılki metinde olmayan bu vurgular metinde yer alan en güçlü taahhütler.
Bu yıl 12 sefer toplanacak olan Para Siyaseti Kurulu’nun (PPK) karar alırken nelere bakacağı da sıralanmış. Teknik tabirler analiz edildiğinde Merkez Bankası’nın önceliği olan fiyat istikrarına odaklanacağını anlıyorum. Meğer geçen yılki programda yatırım, istihdam, üretim, ihracat ve cari fazlayı artıran faaliyetlerin kredi siyasetleri ile destekleneceği yer alıyordu. Enflasyon hedeflemesi yapan merkez bankaları için bu türlü bir şeyi hedeflemek alışılmış bir şey olmadığı üzere ana vazife olan fiyat istikrarının sağlanmasının ikinci plana atılması ve sulandırılması manasına geliyordu. Hakikaten sonuç o denli de oldu.
2024 yılında, bankalardaki TL mevduatın hissesinin yüzde 50’ye yükselmesi ve KKM bakiyesindeki gerilemenin devam etmesi hedefleniyor.
Kur gayesi neden yok?
Son periyotta ihracatçıların zorlandığı ve TL’nin bedel kaybına yol vermesi gerektiği üzere birtakım görüşler dillendirilmeye başlanmıştı. Programda, “TCMB, döviz kurlarının düzeyine ait rastgele bir maksadı gözetmemekte olup, kurların seviyesini ya da tarafını belirleme emeliyle rastgele bir döviz alım ya da satım süreci yapmayacaktır” denilerek bu beklenti boşa çıkarılıyor.
Ancak Merkez Bankası “piyasa şartları elverdiği müddetçe” rezerv biriktirilmesi istikametindeki stratejiye devam edeceğini söylüyor. Dışarıdan sıcak ya da soğuk sermaye girişleri başladığında Merkez Bankası rezerv güçlendirecek formda alım yapabilir. İhracatçının rahatlatılmasına yönelik olarak kur takviyesinden çok kredi dayanağı sağlanabilecek. Banka buna yönelik olarak “2024 yılında da ihracatçı firmaların finansman şartlarını uygunlaştırmak ve finansmana erişimlerini desteklemek hedefiyle ihracat ve döviz kazandırıcı hizmetler reeskont kredilerinde ek kolaylaştırıcı adımlar atılabilecektir” diyor.
Bu yıla damgasına vuran swap süreçlerine TL ve döviz likidite idarelerine katkıda bulunmak hedefiyle devam edileceği lakin ölçünün kademeli olarak azaltılacağı da belirtiliyor.
Geçmiş devrin şifreleri
Türkiye 2001’de yaşanan ekonomik krizin akabinde 22 Şubat 2001 tarihinde dalgalı kur rejimine geçmiş ve iktisatta yapısal dönüşüm süreci başlatmıştı. Bu sürecin değerli ayaklarından birisi de Merkez Bankası Kanunu’nda yapılan değişiklikti. 25 Nisan 2001 tarihinde gerçekleştirilen değişiklikle bankanın “temel hedefinin fiyat istikrarını sağlamak” olduğu açıkça tanımlanmıştı. Finansal istikrarı sağlamak ise destekleyici hedef olarak tanımlanmıştır. Kanunda ayrıyeten bankaya araç bağımsızlığı da verilmişti.
Temel değişikliklerden bir başkası ise Merkez Bankası’nın Hazine ile başka kamu kurum ve kuruluşlarına avans vermesinin, kredi açmasının ve bu kuruluşların ihraç ettiği borçlanma araçlarını birincil piyasadan satın almasının yasaklanmasıydı. Böylece Merkez Bankası’nın kamunun finansman gereksinimini karşılayacak bir kaynak olarak kullanılmasının önüne geçilmişti.
Temel maksat olan fiyat istikrarı doğrultusunda 2002 yılından itibaren, “enflasyon hedeflemesi rejimi” uygulamasına geçilmiş, Merkez Bankası temel siyaset aracı olarak kısa vadeli faiz oranlarını kullanmaya başlamıştı. Bu değişiklikler enflasyonla gayrette kıymetli bir dönüm noktası oldu. İzleyen devirde enflasyonla gayrette kıymetli kazanımlar elde edildi.
İstanbul ilanları için tıklayınız.
Ankara ilanları için tıklayınız.
İzmir ilanları için tıklayınız.
https://www.instagram.com/kamupersonelcom/
https://www.facebook.com/kamupersonelcom1/
https://youtube.com/@kamupersonelcom
