İbranamenin Geçerlik Koşulları – Yargıtay Kararı – Mevzuat

İbranamenin Geçerlik Şartları – Yargıtay Kararı – Temel No. 2016/15587 – Karar No. 2019/13557

T.C.

YARGITAY

22. Hukuk Dairesi

Esas No. 2016/15587

Karar No. 2019/13557

Tarihi: 20.06.2019

Yargıtay Kararı İbranamenin Geçerlik Koşulları

Yargıtay Özet: İş alakasında borcun ibra yoluyla sona ermesi ise 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 420 inci unsurunda öngörülmüştür. Kelamı edilen karara nazaran, emekçinin patrondan alacağına ait ibra kontratının yazılı olması, ibra tarihi prestijiyle kontratın sona ermesinden başlayarak en az bir aylık müddetin geçmiş bulunması, ibra konusu alacağın tipinin ve ölçüsünün açıkça belirtilmesi, ödemenin hak fiyatına göre noksansız ve banka aracılığıyla yapılması kuraldır. Bu ögeleri taşımayan ibra mukaveleleri yahut ibraname kesin olarak kararsızdır. Hakkın gerçek meblağda ödendiğini ihtiva etmeyen ibra kontratları yahut ibra beyanını muhtevi başka ödeme dokümanları, içerdikleri ölçüyle sonlu olarak makbuz kararındadır. Bu hâlde dahi, ödemelerin banka aracılığıyla yapılmış olması gerekir.

6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 420 inci unsurunda, iş kontratının sona ermesinden itibaren bir ay içinde yapılan ibra kontratlarına geçerlilik tanınmayacağı bildirilmiştir. Birebir hususta, alacağın bir kısmının ödenmesi kaidesine bağlı ibra mukavelelerinin (ivazlı ibra), lakin ödemenin banka kanalıyla yapılmış olması halinde geçerli olacağı öngörülmüştür.

İşverence yapılacak olan ödemelerin banka yoluyla yapılması zorunluluğunun getirilmesi, ibranamenin geçerliliği noktasında sonuca tesirlidir. Lakin banka dışı yollarla yapılan ödemelerde de borç ibra yerine büsbütün yahut kısmen ifa yoluyla sona ermiş olur.

6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun yürürlüğe girdiği 01.07.2012 tarihinden sonra düzenlenen ibra kontratları için yasal şartların varlığı aranmalıdır

DAVA: Taraflar ortasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi taraflar vekillerince istenilmekle, temyiz taleplerinin müddetinde olduğu anlaşıldı. Dava belgesi için Tetkik Hakimi … tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra belge incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Davacı İsteminin Özeti:

Davacı vekili, davacının iş kontratının yine yapılanma gerekçesiyle feshedildiği halde kıdem ve ihbar tazminatı, yıllık müsaade, fazla mesai ve genel tatil fiyatlarının ödenmediğini davalıdan çalıştığı sırada aldığı borç paraların öbür alacaklar muaccel olmadığı için ödeme tarihinden önceye yanlışsız fazla mesai, hafta tatili ve genel tatil fiyatlarından mahsubu gerektiğini beyanla ödenmeyen alacaklarının davalıdan tahsilini talep etmiştir.

Davacı vekili, birleşen dava ile, davalının kendisinden aldığı bedelsiz bono ile aleyhine icra takibi başlatıldığını, kelam konusu icra takibiyle ilgili borçlu olmadığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.

Davalı Karşılığının Özeti:

Davalı vekili, asıl ve birleşen davalar bakımından davanın reddini savunmuştur.

Mahkeme Kararının Özeti:

Mahkemece, toplanan kanıtlar ve eksper raporu doğrultusunda yazılı münasebetle asıl davanın kısmen kabulüne, birleşen davanın reddine karar verilmiştir.

Temyiz:

Kararı taraf vekilleri temyiz etmiştir.

Gerekçe:

1-Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı kanıtlarla yasal gerektirici sebeplere nazaran davalının tüm, davacının aşağıdaki bentlerin kapsamı dışındaki temyiz itirazlarının reddine karar vermek gerekmiştir.

2-Taraflar ortasındaki uyuşmazlık, davacının kıdem ve ihbar tazminatının hesaplanmasına ilişkindir.

Somut uyuşmazlıkta; davacı, dava dilekçesinde davalıdan borç para aldığını kabul ederek aldığı bedele ait beyanda bulunmamıştır. Davacının borç para aldığına dair kabulü ve şahit beyanları dikkate alındığında, mahkemece birleşen davaya bahis olan 10.000 TL bedelli bono bakımından davacının borçlu olmadığının tespitine yönelik birleşen davanın reddi kararı isabetlidir. Fakat evrakta bulunan davacının el yazısı ile yazılmış ve imzalanmış, 30.07.2012 tarihli ibranamedeki meblağların kıdem ve ihbar tazminatının avansı kabul edilerek yapılan hesaplamadan mahsup edilmesi yanlışlı olmuştur. Şöyle ki,
Türk Hukukunda ibra kontratı 01.07.2012 tarihinde yürürlüğe giren 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nda düzenlenmiş olup, kabul edilen Yasanın 132 inci hususunda “Borcu doğuran süreç kanunen yahut taraflarca muhakkak bir hale bağlı tutulmuş olsa bile borç, tarafların hale bağlı olmaksızın yapacakları ibra mukavelesiyle büsbütün yahut kısmen ortadan kaldırılabilir” formunda kurala yer verilmiştir.

İş bağında borcun ibra yoluyla sona ermesi ise 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 420 inci hususunda öngörülmüştür. Kelamı edilen karara nazaran, çalışanın patrondan alacağına ait ibra mukavelesinin yazılı olması, ibra tarihi prestijiyle kontratın sona ermesinden başlayarak en az bir aylık müddetin geçmiş bulunması, ibra konusu alacağın tipinin ve ölçüsünün açıkça belirtilmesi, ödemenin hak fiyatına göre noksansız ve banka aracılığıyla yapılması kaidedir. Bu ögeleri taşımayan ibra mukaveleleri yahut ibraname kesin olarak kararsızdır. Hakkın gerçek meblağda ödendiğini ihtiva etmeyen ibra mukaveleleri yahut ibra beyanını muhtevi öteki ödeme dokümanları, içerdikleri ölçüyle sonlu olarak makbuz kararındadır. Bu hâlde dahi, ödemelerin banka aracılığıyla yapılmış olması gerekir.

6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 420 inci maddesinde, iş mukavelesinin sona ermesinden itibaren bir ay içinde yapılan ibra kontratlarına geçerlilik tanınmayacağı bildirilmiştir. Birebir hususta, alacağın bir kısmının ödenmesi kuralına bağlı ibra kontratlarının (ivazlı ibra), fakat ödemenin banka kanalıyla yapılmış olması halinde geçerli olacağı öngörülmüştür.

İşverence yapılacak olan ödemelerin banka yoluyla yapılması zorunluluğunun getirilmesi, ibranamenin geçerliliği noktasında sonuca tesirlidir. Lakin banka dışı yollarla yapılan ödemelerde de borç ibra yerine büsbütün yahut kısmen ifa yoluyla sona ermiş olur.

6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun yürürlüğe girdiği 01.07.2012 tarihinden sonra düzenlenen ibra kontratları için yasal şartların varlığı aranmalıdır.

Somut uyuşmazlıkta, ibraname 30.07.2012 tarihli olup Yeni Borçlar Kanunu periyodunda imzalanmıştır. Evrak kapsamında banka ödemesine dair doküman bulunmadığı üzere ibraname yasal kuralları da taşımamaktadır. Bu nedenle karara temel alınan eksper raporunda hukuka ters olarak düzenlenen ibranamedeki kıdem ve ihbar tazminatına ait ölçülerin yapılan hesaplamadan mahsup edilmesi kusurlu olup bozma nedenidir.

3- Öbür yandan; dairemizce takdiri indirimden kaynaklanan ret sebebiyle davalı faydasına avukatlık fiyatına karar verilmesinin adaletsizliğe yol açtığı gözetilerek yapılan indirim nedeniyle reddine karar verilen ölçü bakımından, kendisini vekille temsil ettiren davalı faydasına avukatlık fiyatına hükmedilemeyeceği kabul edilmiştir.

Kabule nazaran de; somut olayda takdiri indirim nedeniyle reddedilen alacaklar tarafından davalı lehine vekalet fiyatına hükmedilmesi ile yargılama masraflarının kabul-ret oranına nazaran paylaştırılması yanlışlı olmuştur.

Yargıtay kararı: Mahkemece bu konular gözetilmeden karar verilmesi kusurlu olup bozmayı gerektirmiştir.

YARGITAY KARARI SONUÇ: Temyiz olunan kararın, üstte yazılı sebeplerden ötürü BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgililere iadesine, 20.06.2019 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Yargıtay kararları, güncel mevzuat haberleri için sitemizi takip ediniz.