Dışişleri Bakanı Fidan’dan bölgesel savaş uyarısı

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan Ankara’da basın mensuplarıyla buluştu.

Gündeme ait değerlendirmelerde bulunan Fidan’a yöneltilen sorular ve cevapları şöyle:

Gazze’deki sürecin gidişatını nasıl görüyorsunuz? Bu sıkıntı daha ne kadar devam edecek? 2024 Ocak- Şubat üzere biter mi? Ne düşünüyorsunuz?

Uluslararası toplumun bu süreci engelleme yolunda rastgele bir efor göstermemesi, sistem için önemli bir kırılma anı olmuştur. Bunun tesirlerinin natürel ki konuşulması gerekecek. Her ülke kendisine bundan ağır dersler çıkarmak durumundadır. İttifakların o kadar işe yaramadığını, yarın bir gün birebiri kendilerinin başına gelirse hiç kimsenin bir şey yapmayacağını düşünenler olacaktır.

Bölgedeki güç istikrarları değişmeye başladıkça, politik hallerin da değişeceğine inanıyorum. Bu o bölgede ABD’nin ve İsrail’in en yakın arkadaşı olduğu var sayılan ülkeler için de geçerli. Şu anda alınan tutumlar, dostluktan ya da düşmanlıktan alınmıyor, çaresizlikten alınıyor. ABD’nin ya da kimi Batılı ülkelerin İsrail’e kayıtsız koşulsuz dayanak vermeleri önemli bir sorun. ABD’nin İsrail ismine savaşmakta olduğu bir denklemde bölge ülkeleri karşı gücü geliştirmek isteyecektir. Gazze’deki çeşitten katliamların bir daha olmasını istemiyenler, bundan sonra çok büyük bir silahlanma ve güç arayışına girebilirler diye düşünüyorum.

Gazze’de yaşananlar, Batı’nın ve Avrupalıların bütün repütasyonlarını, bütün biriktirdikleri krediyi bir anda kaybetmelerine yol açtı. İnsanlık nezdinde, bilhassa bizim kuşaklar nezdinde tüm kredilerini harcamış oldular. Bunu geri kazanmaları kolay olmayacak.

Ukrayna Rusya problemindeki tutumlarının aksine, Gazze konusunda apayrı bir yerde durmaları, iki yüzlülüğün tavan yaptığı yerdir. Prensip, fazilet ve ahlaktan bahsedemiyorlar. Bunları tümüyle yok sayıyorlar. Tüm bunların, çok büyük bir jeostratejik kırılmaya taban hazırladığını görüyorum.

Bu süreçte bizim birinci kez ortaya koyduğumuz pratikler var. Bölge ülkeleri olarak, İslam dünyası olarak, Gazze sorununda birinci kere bir temas kümesinin oluşturduk. Sistemli bir halde aşikâr yerlere daima birlikte baskı yapmamız, argüman üretmemiz değerli. Daima birlikte olmamız, birebir durumu müdafaamızı, telaffuz birliğini de sağladı.

Gazze’de katliamlar, geçmişteki büyük katliamlara nazaran düşük yoğunluklu olarak devam ediyor. Lakin daima var. Bu çerçevede Müslüman ülkelerle yaptığınız görüşmelerde, İsrail’e tutum koyma, önlem hedefli teklifler konuşuldu mu? Türkiye’nin Müslüman ülkeleri harekete geçirmek için ne üzere gayretleri var?

Bu, Gazze’de bizim şahit olduğumuz üçüncü savaş. Filistin problemini de yakından takip eden bir ülke olarak, bu mevzuda daha hazırlıklı ve deneyimli olduğumuzu, elimizden geleni de yaptığımızı düşünüyorum.

Birincisi, farklı siyaset olarak, daima bir arada hareket etmenin daha tesirli olacağı tezini tedavüle soktuk. İmkanlar dahilinde bunu hayata da geçirdik. Hakikaten Arap Ligi ve İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) birinci kez ortak bir tepe yaptılar. Teklifimiz doruğun son bildirgesinde de kabul edildi. Bu bir manifesto olması açısından değerliydi. Bu hususlar etrafında bir ortaya gelebiliyor olmak kıymetli. Bu işin takipçisi olmak için kurulan Temas Grubu’nun ortaya koyduğu gayretler, çalışmalar, dünyadaki güç merkezleriyle temaslar gerçekten değerli. Bu sayede, muhataplarımızın, yaşanan sorunun nereye gittiğini, nereye evrildiğini bizim lisanımızdan dinlemelerini sağladık. Bunun büyük büyük bir tehdidi, global bir tehdidi beraberinde getirdiğini onlara anlatmamız da kıymetliydi.

Diğer taraftan doğal yani bu temasları yaparken İslam ülkeleri olarak, bölge ülkeleri olarak neler yapabileğimiz konusu kıymetli. Olay, tabiatıyla askeri bir olay. Amerika’nın kayıtsız kuralsız, Batının kayıtsız koşulsuz İsrail’e dayanak verdiği bir yerde bölgedeki alışılmış ki güç kullanma imkanı yok. Münasebetiyle bu soruna yaklaşırken daha farklı teknikler üzerine yoğunlaşmamız lazım. Burada bilhassa bölge ülkelerinin, kendilerine değerli dersler çıkardığını düşünüyorum. Daha farklı bir dayanışma ruhu içerisinde olduklarını düşünüyorum.

Daha da değerlisi Rusya’nın ve Çin’in tabi burada daha farklı bir konumlanma içerisinde olduğunu, yani bölgedeki rekabet denkleminin öbür bir yere evrildiğini de görmek lazım. İslam dünyası olarak bizim yapmamız gereken çok şey var. İsrail’le ilgilerden bahsediliyor esasen. Hani İsrail’le ilgisi olan çok fazla bir ülke yok açıkçası. Münasebetiyle temel tutum, Batıya konulmalı. Buna karar vermek lazım. Yani İsrail’in gerisinde kayıtsız koşulsuz duran ülkelere hal konulacak mı koyulmayacak mı? Soru bu olmalı. Zira İsrail’le birçok ülke ilgiyi başlatmamış zati. İsrail kritik bahislerin hepsinde öteki çeşitten yoluna devam ediyor.

Gazze’de artan katliam yeniden Kızıldeniz bünyesinde artan tansiyonlar ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu’nun bu çatışmaları durdurma konusunda başarısız olması bağlamında ülkemizin bu karmaşık durumları ele alma ve tesirli bir dış siyaset geliştirme stratejisi nedir? Tekrar biraz önce konuşmanızda bahsettiniz. Bölgede silahlanma ve güç arayışı artacak. Amerika Birleşik Devletleri farklı çatışma alanları oluşturacak demiştiniz. Kızıldeniz bunlardan bir tanesi olabilir mi?

Kızıldeniz yani bu bir alanı. Bilhassa Yemen’de ikmal yollarına yönelik ataklar da bir denklem. Biliyorsunuz bölgede yani Filistin sorunu olsun olmasın çeşitli ülkelerin farklı sıkıntıları var Amerika’yla ve Batı’yla. Bu çok boyutlu bir yaptırım savaşı, vakit zaman istihbarat savaşı, vakit zaman da fiili askeri çatışmaya ve aksiyona hakikat evriliyor. Bütün alanlarda devam eden bir çatışma süreci bu. Artık Kızıldeniz’deki bilhassa ticaret yollarına yönelik faaliyet Amerika’nın bunu denetim altına biz almak istiyoruz diye Batıyla bir ittifak oluşturma gayreti, bir deniz ittifakı ve buna yönelik bir ortak operasyon başlatması problemi. Tam da bizim aslında dikkat çektiğimiz eskalasyonu, yani bölgesel yayılmayı içeren bir husus. Bu bölgesel yayılma sıkıntısı, savaşın yayılması önemli bir risk.

Bu esasen, öteki denklemlerin de hesapta olduğunu ortaya koyuyor. Devam eden, paralel devam eden öbür çatışmalar var. Onların aslında yürürlükte olduğunu, değişik formlara büründüğünü de gösteriyor bize.

Bunların çeşitli halde harekete geçirilmesi, ne kadarı Filistin için ne kadarı başka yürüyen evvelki hesaplar için onu natürel daha farklı pahalandırmak gerekiyor. Ancak günün sonunda şu anda bölgede olan her şey Filistin problemiyle Gazze’de yürüyen katliamla direkt ilintili görünüyor. Bu savaşın yayılması önemli bir tehlike. Biz bunu Batı toplumlarına ve Doğu toplumlarına da anlatıyoruz.

Devletler gerektiği kadar sert hal almazlarsa, önlem almazlarsa kamuoyları bu husustan tatmin olmazsa, kamuoyu çeşitli münasebetlerle bu sıkıntıyı kendi eline almaya yönelebilir. Bu radikal örgütlere yer hazırlar.

Bazen söylüyorlar ya, işte niçin Türkiye bu kadar sert hal koyuyor? Diyorum ki Türkiye’deki seçilmiş bir önder var. O, toplumun hislerine tercüman olmak zorunda. Millet, devletin ve siyasetin kendi fikirlerini yansıttığını görmek istiyor.

Ama birtakım ülkelerde, bu tıp net haller konulmadığı için oralarda örgütlerin kendilerine taban bulabildiklerini görüyoruz. Hasebiyle devletler toplumları için varlar, yeri geldiğinde onların hislerine tercüman olmak zorundalar.

Bu tipten sert kırılmaların olduğu periyotlarda, bölgede toplumsal hareketlilik oluyor. Artık bölge rejimlerini en fazla yıpratan hususların başında daima Filistin sıkıntısı gelmiştir. Yani buradaki Batının ikircikliği ve Batıya buna yönelik gerekli tutumun konulamaması, bilakis giderek daha da müzahir olunması, toplumsal tabanda her vakit için bir kaynamaya yol açmıştır, siyasal tepkiye yol açmıştır.

Bu tepki vakit zaman örgütlenmeye gitmiştir. Vakit zaman daha radikal formlara gitmiştir, silahlı aksiyonlara dönüşmüştür ve daha sonra da öteki halde denetimden çıkıp diğerlerinin kullandığı araç haline de dönüşmüştür. Bu büyük bir risk.

İsrail, Lübnan’da Salih Aruri’ye suikast düzenledi. Bunu savaşın bölgeye yayılma eğilimi göstermesinin bir emaresi olarak yorumlayabilir miyiz?

Ben İsraillilerin Lübnan’la savaşa girmemek için kendilerini sıkıntı tuttuğunu düşünüyorum. Fakat daima söylüyorum. Bu yol çıkmaz sokaktır. O denli bir şey olursa bu savaş olağan ki bitmez. Tam bilakis, sıkıntının çözülmesi isteniyorsa, barış ve iki devletli tahlile odaklanmak lazım.

Tehditleri sıkıntı kullanarak ben elimine edeceğim dediğiniz vakit, burada belirli şeylerin olacağını öngörmek güç değil açıkçası. İsrail’in de Lübnan’daki bu operasyonu baktığınız vakit şöyle bir şey var. Bir Hizbullah gayesini, Hizbullah yöneticisini vurmuyor fakat Lübnan’a ben senin üstünde uçuyorum, takip ediyorum iletisini veriyor.

Salih Aruri’yi Hizbullah koruyordu. Hizbullah’ın denetimindeki bir bölgede oldu bu. Yani Hizbullah üzerinden bir çatışma ve savaş geliştirebiliyor…

Dediğim üzere havadan operasyon yaptığınız vakit işte bölgenin değeri kalmıyor. Nerede olursanız olun vuruyor. Hizbullah buna nasıl aksiyon gösterecek? Yani büsbütün savaşa girerek mi tepki gösterecek yoksa misilleme yaparak mı? Bugün gelen raporda 3 askeri gayeye saldırdık diyorlar. Başından beri savaşın birinci gününden beri ortaya koyduğu aslında halin bir devamı. Burada daha farklı bir şey yapılmış değil.

Türkiye’nin Hamas’a yönelik yaklaşımı Türkiye’nin vaktiyle münasebetlerinde yeni bir adım. Şimdiki gelişmeleri düşünecek olursak komplikasyonlara, zorluklara yol açabilir mi? Bilhassa Amerika Birleşik Devletleri Kongresinde ve Avrupa Birliği’ndeki birtakım kısımlarda bu türlü bir arayış olduğunu görüyorum. Bu kimi vakit mevcut ambargoların devam ettirilmesi yahut ilerde bir ekip finansal yaptırım arayışları üzere şeyler. Ek bir zorluk ortaya çıkıyor mu Türkiye’nin duruşundan kaynaklanan önümüzdeki süreçte sayın Bakanım?

Şunu söylemek lazım. Tarafların Hamas ile ilgili tavrında, 7 Ekim öncesi ile sonrası ortasında bir şey değişmedi. Bizim üzere bunu, terörist olarak görmeyenler, bir direniş hareketi olarak görenler, siyasi parti görenler, o formda görmeye devam ediyor. Hakeza, terörist görenler de birebir durumlarını koruyor.

Ama yapılan hareketin sivillerle ilgili kısmı alışılmış ki eleştirilir. Biz de birinci gün prestijiyle bunu yapmaktan çekinmedik. Lakin onları mazeret edilerek Gazzelilerin ayrım gözetmeksizin öldürülmesi problemini gözden kaçırmamak lazım.

Bizim Hamas’ın direniş vasfını vurgulamamızın tepki oluşturması biraz da İsrail ile alakalı. Netanyahu’nun birinci günden pazarladığı bir fotoğraf var. Bütün bu süreci 7 Ekim gününde olan birtakım olaylarla fotoğraflayıp, onun üzerinden Batıya anlattığı bir kurgu var. ‘Ben, katledildim. Bunu yapanlar barbar’ diye anlatıyor hadiseyi. Münasebetiyle onun için ne olduğunun ehemmiyeti yok.

Bizim duruşumuz bizim çıkışımız ise onun ortaya koyduğu o stratejiyi, Batı’nın satın aldığı o resmi, büsbütün tersyüz ediyor.

Biz diyoruz ki: Hiçbir münasebet on binlerce sivilin ayrım gözetmeksizin öldürülmesi mümkün değil. Bunun ismi barbarlıktır. Şayet Hamas’a yönelik tanımlamaları siz sivil katliamı üzerinden yapıyorsanız, tıpkı kuralı İsrail için de uygulamanız lazım. Yani tanımlamaları İsrail’e yönelik olarak da yapmanız lazım.

Şimdi natürel bunlar, karşılık veremedikleri mevzular. Bazen diyorlar ki bildirilerde, işte şeyi kınayalım diyorlar, Hamas’ı kınayalım. Tamam hiç sorun yok, kınayalım. Hangi münasebet ile kınıyorsunuz Hamas’ı? Sivil öldürdüğü için. Pekala tıpkı münasebetle İsrail’i de kınayalım. Bunu yapamıyorlar.Şu anda en fazla onu, bu türlü bir şey yapmamaya çağırıyorlar. Artık bunlar tabi büyük bir durum kaybı onlar açısından.

Bu bahiste, bilhassa Cumhurbaşkanımızın unsurlu duruşunu biliyorsunuz. Doğruların söz edilmesi ve gerçek yerde durmak olunca problem, orada maliyete bakılmıyor açıkçası. Bakılmaması da gerekiyor.

Ama konuştuğumuz muhataplarımız şunu görüyor: İsrail’in yaptığı katliam hiçbir şeyle kıyaslanacak bir katliam değil. Hani İsrail’in burada daha fazla eleştirilmesi, kınanması, itilmesi gerekiyor, işin o boyutuna gelince bir şey yapamıyorlar.

14 Mayıs seçimleri öncesi Esad rejimiyle ile Moskova’da dörtlü bir tepe gerçekleştirilmişti. Toplantıların devamı ortasında mutabık kalınmıştı. Süreç ne etapta? Yeni bir görüşme gerçekleşebilir mi ki; İsrail’in bilhassa son devirde Gazze’ye yaptığı hücumlar kelam konusuyken bir temas sağlanır mı tekrar?

Temas sıkıntısı her vakit çeşitli boyutlarda bir temas oluyor. Direkt oluyor, dolaylı oluyor. Daha farklı düzeylerde oluyor ancak orada şu anda birinci öncelik yeni bir çatışma alanı çıkmaması rejimle muhalifler ortasında. Herkes konumunu koruyor, daha doğrusu Astana Mutabakatı çerçevesinde çizdiğimiz bir fotoğraf var. Onun korunması kıymetli.

Biz bu çatışmaların çıkmamasını niçin önemsiyoruz arkadaşlar? Birkaç sebepten birincisi daha fazla göçmen olmaması için çatışmaların olmaması elzem. İkincisi sessizliğin olduğu bir ortamda iki tarafın da sahip olduğu nefret unutulup biraz daha barışa yönelik, geleceğin inşasına yönelik tahminen siyasal duruş çıkabilir yani etkileşimlerle. Bu değerli.

Üçüncüsü alışılmış ki her türlü çatışmadan bizim ayrıyeten dikkat ettiğimiz terör örgütü önemli bir şey alıyor, kendine fırsat alanı oluşturuyor. Onun olmaması için biz belirli bir denklemde çatışmasızlığın devam etmesini, tarafların bulundukları durumlarda kalmasını temin edecek ağır bir diplomatik ve başka faaliyetler içerisindeyiz. Onun içerisinde çok fazla emek var. Sahiden inanılmaz emek var istihbarat tarafında hem asker tarafında hem bu tarafta yani bu denklemi bu halde götürmek çok büyük bir emek.

Sayın Bakanım, son vakitlerde Türkiye’nin artırdığı operasyonlara yönelik, Irak’ta Bağdat’la Erbil’in tavırları neler? Bunları sormak istiyorum. Zira bildiğiniz üzere vakit zaman olumsuz yorumlar alabiliyoruz, Türkiye’nin terörle çaba operasyonları konusunda. Şu an ki mevcut tavırları neler? Ayrıyeten Irak’taki seçimleri de yorumlar mısınız?

Terörle gayrette Erbil’le tam bir iş birliğimiz var arkadaşlar. Bilhassa PKK konusunda bizim hassasiyetlerimizi paylaşıyorlar. Onlarla iş birliği konusunda her geçen gün daha da güzel bir noktaya gidiyoruz. Onu söylemekte bir beis görmüyorum.

Biliyorsunuz, PKK birebir vakitte Erbil idaresini de gaye alır bir durumda. Şu anda PKK’nın Süleymaniye ile geliştirdiği bir ittifak var, KYB ile. KYB ve PKK ittifakı, KDP bloğuna olduğu üzere karşı. Süleymaniye ve PKK, bunlar Erbil idaresine karşılar. Burada büyük bir ıstırap var.

Bağdat’taki belediye seçimleri, bölgede çeşitli sonuçlar çıkarttı. Bunlara da yakından bakıyoruz. Taraflarla görüşüyoruz. Dün Türkmen cephesi lideri Hasan Turan buradaydı, onunla uzun bir görüşme yaptık. Kerkük öznesinde nereye, nasıl gideceğiz sorunu. Artık seçim sonuçlarına baktığınız vakit orada, tabi seçimlerde ne kadar hile yapıldı yapılmadı bunlar şu anda kendi ortalarında çok tartışılan bir sorun. Aslında beklenmedik biçimde KYB’nin oylarını artırdığı görünüyor.

Bizim istediğimiz evvelce geliştirilen kuralın devam ettirilmesi, yani taraflar ortasından yeniden münavebeli bir valilik sisteminin devam etmesi değerli. PKK ve KYB iştirakinin bölgede aktiflik kuracağı bir denklemin olmaması için çalışmaya devam ediyoruz.

Sizin bir evvelki misyonunuzdan de yola çıkarak 12 şehidimizin akabinde (Irak) Dışişleri Bakanıyla yaptığınız görüşme çerçevesinde Bağdat hükümeti ortaklaşa operasyonlarını kabul etti mi? PKK’dan kurtulma istikametinde kesin kararları var mı? Bu çerçevede ortak adım atılacak mı?

Iraklılarla biliyorsunuz, bu hareketlerden evvel bir ortak güvenlik toplantısı yaptık. Geliştirdiğimiz format bugüne kadar olmamış bir formattı. Hatta bu odada 30’ar kişi mi, 40’ar kişimi toplandık, sonra üstteki odaya gittik daha az beşerle bir ortaya geldik. Diplomat, asker, istihbaratçı, havacı, karacı kim varsa herkes burada…

Iraklı muhataplarımızla daha dar bir biçimde de bir ortaya geldik. 4-5 saat konuştuk. Bahislerin hepsini masaya yatırdık.

Burada tabi bizim için öncelikli olan defaatle, bıkmadan usanmadan PKK’nın ne kadar kıymetli bir tehdit olduğunu bizim için de tabir ettiğini anlamak.

Şimdi pahalı arkadaşlar bazen biz kendimizde çok hakikat ve gerçek olan bir şeyin karşı tarafta da birebir olduğunu varsayıyoruz. Aslında o denli olmuyor. Herkesin kendi dünyası ve öncelikleri var. Bağdat’taki PKK farkındalığı son 3 yılda 4 yılda ortaya çıkartabildiğimiz bir şey açıkçası.

Bu çok sistematik temaslarla, argümanlarla, alakalarla, iş birlikleriyle, takviyelerle, şunlarla, bunlarla çok boyutlu götürülmüş bir husus. Bir taraftan Bağdat hükümeti benim anladığım kadarıyla bizim temel argümanımız olan yani şey sorunudur. PKK, Türkiye’ye karşı kurulmuş bir örgüttür. Türkiye’de bir metrekare toprak bile denetim etmiyor. Fakat Irak’ta büyük toprak alanlarını denetim eder noktaya gelmişler.

Sincar, Mahmur’u artık dağıtıyorlar. Mahmur, Süleymaniye, Zaho, Kandil vesaire buralarda PKK varlığı var. Yani alan denetim ediyor, köyleri denetim ediyor. Ya diyorum ‘Bu bizim için bir tehdit değil. Sizin için bir tehdit, sizin egemenliğiniz için bir tehdit, bununla ilgili ne düşünüyorsunuz? Silahlı bir küme var, denetimsiz burada’. Bir de biz kendi ortamızda kalkınma yolunu konuşuyoruz. Yani bu çeşitten örgütlerin bulunduğu bir coğrafyaya finansı nasıl getireceğiz? Sadece bunun için bunları ortadan kaldırmak. ‘Egemenlik sorununu nasıl halledeceksiniz burada.’?

Tabii orada farklı denklemler var arkadaşlar. Onlara da diyoruz ki ‘İstiyorsanız siz çözün, istiyorsanız birlikte çözelim, bırakın biz çözelim yani biz savaşmaya devam edeceğiz. Zati siz isteyin istemeyin. Bunda bir sorunumuz yok. Bu mevzuda da netiz.’

Ama irademizi ortaya koyuyoruz. Bizim oradaki varlığımızın tek sebebi PKK ile gayret. Siz PKK ile çabayı sahiplenirseniz bizim de o vakit şey yapmamıza gerek kalmaz. Bu kadar fazla telaş göstermemize sebep kalmaz arkadaşlar.

Kalkınma Yolu Projesinden bahsettiniz. Bu bahse ait ayrıntıları paylaşır mısınız? Şu an ne kademede bu proje?

Biliyorsunuz arkadaşlar Kalkınma Yolu Projesinin birkaç tane kıymetli ayağı var. Yani aslında inşaat yapılacak yer 2 ülke şu anda temel itibariyle. Yaklışık 1200 kilometrelik projenin 10’da 1’i Türkiye’de yer alacak. Yüklü olarak bahis Irak’ın El Fav kentinde bir büyük liman inşası. Ondan sonra döşenecek olan karayolu, demiryolu ve doğalgaz ve petrol boru çizgilerinin döşenmesi bunların yanına fiberler de konabilir. Basra Körfezi’ndeki El Fav’daki limanın man genişletilerek yapılması isteniyor. Artık bu lojistik bağlantısallığı açısından olağanüstü değerli bir proje. Biz Irak hükümetinin Başbakan Şiya es-Sudani’nin bunu sahiplenmesini çok değerli ve değerli gördük. Yani Cumhurbaşkanımız bu bahiste da büyük dayanak verdi, takviye vermeye devam ediyoruz projeye. Artık projede birinci etapta çıkan fizibilite çalışmaları var.

Biz bölgesel kalkınma projelerinin son derece kıymetli olduğuna inanıyoruz, yani aslında bölgenin vizyonunu, ömür kalitesini, iş birliği derinliğini yükseltecek tek şey bu cinsten proje, ortak projelerin hayata geçirilmesi. Yani bunlar bu coğrafyanın pek alışkın olmadığı projeler. Hani 1-2 tane güç projesi oluyor genelde. Ancak bu büyük çaplı bağlantısallık, ayrıyeten bölgesel ekonomik sistemlerin kurulması, ihracat imalat vesaire bahislerine yük verilmesi.

Daha oturmuş yapıların yapacağı bir iş. Aslında Türkiye’nin ekonomik ve siyasi deneyimi ve teknolojik alt yapısı bu sistemlere bölgesel sistemlere öncülük edecek seviyede.

Dolayısıyla biz yeni hükümeti kurduğumuzda geliştirdiğimiz yani dış siyaset gayesi olarak hani bölgede bu çeşitten projeleri hani arttırılması ve uygulanmasını bir numaralı amaç haline getirdik. Yani bunlar olduğu sürece yani ortak iş birliği alanı artar, çatışma alanı minimize olur görüşü bence gerçek bir görüş.

Blinken’in Cumartesi günü Türkiye ziyareti konusunda bir programlama netleşti mi? Tekrar Amerika Birleşik Devletleri başlığında sayın Cumhurbaşkanının bu ay bir Washington ziyareti planlandığına yönelik son günlerde gelen bilgiler var. Biden’la görüşme konusunda. Bu hususta Sayın Cumhurbaşkanının bir Beyaz Saray ziyareti konusunda da bir gelişmeniz var mı?

Değerli arkadaşlar, yani Blinken’ın cumartesi seyahati yani olacak. Benim konuğum olarak Türkiye gelecek. Şu anda planlanan o yani bir değişiklik olmazsa konuğumuz olarak geliyor. Cumhurbaşkanımızın şu anda planlanan bir seyahati yok. Yani üzerinde konuştuğumuz seyahat yok şu anda.

Avrupa’ya Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının vizesiz seyahati konusunda içine girdiğimiz yılda yeni bir gelişme olacak mı? Bu mevzuda bizimle paylaşacağınız gelişmeler var mı?

Bu kıymetli bir mevzu, üzerinde çalışıyoruz. Birinci etapta, vize sınırlamalarını yumuşatılmasını üzerine eğildik. Gerçekten kimi uygulamalarda da bunun hayata geçmeye başladığını gördük. Yani iş adamları öğrenciler vs. bu artık olağana dönüyor. Lakin bizim kapsamlı bir vize liberalizasyonuna gitmemiz için önemli şeyleri tartışmamız gerekiyor. AB’de de birçok husus maalesef birçok ilgisiz hususla ilişkilendirilebiliyor. Şu anda biz vize özgürlüğü ve gümrük birliği güncellenmesi olmak üzere iki bahiste çalışıyoruz. Göç konusunda önemli işbirliğimiz var. O kıymetli, bizim için de onlar için de. Yapan bir süreç isteniyor. Ege de gerginliğin azaltılması kapsamında işte Yunanistan’la yürüyen olumlu havayı da önemsiyoruz. Bu Avrupa, Avrupa Birliği üzerindeki baskıyı azaltıyor, gerginliği azaltıyor. Bunlar kıymetli başlıklar, bizim açımızdan bunların hepsini, muhakkak bir orkestrasyon içerisinde eş vakitli götürmek değerli.

Türkiye dahil öbür bir kaç ülkede yaşayan Filistinlilere yönelik suikast düzenleyeceğine dair haberler yer almıştı. Dün de Türkiye’deki istihbarat teşkilatımız tarafından İsrail casuslarına yönelik bir operasyon düzenlendi. Siz Türkiye’nin istihbarat ve güvenlik kapasitesinin geldiği seviyeyi ait ne cins bir değerlendirmeniz olur?

Değerli arkadaşlar, yani nitekim, bilhassa uçağa da istihbarat giderek daha kazanıyor. Çok üzerinde durmamız odaklanmamız, teknolojiyi yakından takip etmemiz, metot geliştirmemiz gereken bir alan. Zira kimse kimseye bunun metodunu, teknolojisini vermiyor. Oturup kendimizin birçok şeyi yine bulup operatif metotları hayata geçirmemiz gerekiyor. Kendi içerisinde çok çeşitliliği olan bir olay. Yani artık terörle uğraş bir ihtisas alanı, dış siyaset, yani dış operasyonlarda dost ögelerle bir arada çalışma konusu diğer bir operasyon alanı. Kontrespiyonaj diğer bir uzmanlık alanı yani sizin işinize faaliyet gösteren casus bulma sorunu. Bunların hepsi de doğal önemli bir gayretle tekrar kendini üreten bir yapı içerisinde evrilmesi gerekiyor. Ulusal İstihbarat Teşkilatında çok önemli ıslahatlar yapıldı. Çok ileri ıslahatlar yapıldı. Yani hakikaten artık görüyorsunuz sonuçlarını muhakkak ülkelerde. İşte diyelim Suriye, Irak’ta bilinen yerler, dost ögelerle yürütülen ve bize askeri maliyeti çok az olan çok kıymetli operasyonlar var. Tabi bunların hepsi basına yansımıyor, basına yansıyan kısmı muhakkak yeteneklerin nasıl geliştiğini de gösteriyor. Artık teknoloji ayağına önemli yatırım yapmak gerekiyor. İnsan ayağına önemli yatırım yapmak gerekiyor. Yeni metotların inanılmaz biçimde geliştirilmesi gerekiyor. Türkiye bu alanda çok ilerleme kaydetti. Şu anda İbrahim Beyefendi de yeterli çalışıyor, sistem devam ediyor. Terör şebekelerinin vurulduğunu ve casus servislerin yakalandığını görüyoruz.

Burada odaklanma ve bir maksadın olması değerli. Türkiye’nin tehditlerini güzel anlamak kıymetli. Kendinizi daima düşmanın yerine koymanız gerekiyor. Yani düşmanın yerine koyup ona nazaran hareket etmeniz gerekiyor.